معرفی استاندارد atex و تجهیزات ضد انفجار اتکس
استاندارد atex چیست؟
استاندارد ATEX مخفف “ATmosphère EXplosible” است و به مجموعه ای از قوانین و مقررات اروپایی مربوط به تجهیزات نظافت صنعتی و سیستم های الکتریکی و مکانیکی ضد انفجار در محیط های با خطر انفجار اطلاق می شود. این استاندارد تضمین می کند که تجهیزات در صورت استفاده مطابق با دستورالعمل های سازنده، بدون ایجاد حادثه در اتمسفرهای انفجاری، به صورت ایمن کار کنند.
برای دریافت گواهینامه ATEX، تولیدکنندگان باید تجهیزات خود را مطابق با الزامات این استاندارد طراحی و تولید کنند. سپس، یک نهاد معتبر مانند TÜV یا SGS تجهیزات را آزمایش و بررسی میکند و در صورت تأیید، گواهینامه ATEX را صادر میکند.
زون بندی در استاندارد اتکس چیست؟
زون بندی در استاندارد اتکس روشی برای دسته بندی محیط های صنعتی بر اساس احتمال وجود اتمسفر قابل انفجار است. این دسته بندی به منظور انتخاب تجهیزات الکتریکی و غیر الکتریکی مناسب برای هر محیط انجام می شود تا از بروز انفجار و آتش سوزی جلوگیری شود. در استاندارد atex، زون ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
زون های گاز:
- زون ۰: محیطی که در آن گاز قابل انفجار به طور مداوم یا برای مدت طولانی یا به طور مکرر وجود دارد.
- زون ۱: محیطی که احتمالاً بر اساس فعالیت عادی یک اتمسفر گاز قابل انفجار به وجود می آید.
- زون ۲: محیطی که در آن جو گاز قابل انفجار به احتمال زیاد بر اساس فعالیت عادی به وجود نخواهد آمد، اما در صورت بروز آن، فقط برای مدت کوتاهی وجود خواهد داشت.
زون های غبار:
- زون ۲۰: محیطی که در آن یک فضای غبار قابل انفجار به شکل ابر غبار موجود در هوا، بطور مداوم و یا برای مدت طولانی یا به طور مکرر وجود دارد.
- زون ۲۱: محیطی که در آن یک فضای غبار قابل انفجار به شکل ابر غبار موجود در هوا، به احتمال زیاد در کار عادی، گاه به گاه رخ می دهد.
- زون ۲۲: محیطی که در آن جو غبار قابل انفجار به احتمال زیاد بر اساس فعالیت عادی به وجود نخواهد آمد، اما در صورت بروز آن، فقط برای مدت کوتاهی وجود خواهد داشت.
هر زون، سطح حفاظتی خاصی را برای تجهیزات الکتریکی و غیر الکتریکی که در آن محیط استفاده می شوند، تعیین می کند. به عنوان مثال، تجهیزاتی که در زون ۰ استفاده می شوند باید از سطح حفاظتی بسیار بالایی برخوردار باشند تا از جرقه زدن و ایجاد انفجار جلوگیری شود.
نحوه زون بندی در گواهینامه atex
زون بندی در گواهینامه ATEX به منظور طبقه بندی محیط های مستعد انفجار بر اساس احتمال وجود و غلظت مواد قابل انفجار انجام می شود. این طبقه بندی به انتخاب تجهیزات و ابزارهای مناسب با سطح ایمنی مورد نیاز برای هر محیط کمک می کند. همچنین زون بندی در استاندارد atex باید توسط افراد متخصص و با تجربه انجام شود.
برای زون بندی باید از استانداردهای معتبر مانند IEC/EN 60079-10 استفاده شود. در زون بندی باید به عوامل مختلفی مانند نوع ماده قابل انفجار، غلظت آن، تهویه محیط، و نوع فعالیت انجام شده در محیط توجه شود.
زون بندی در گواهینامه ATEX به صورت علامت اختصاری Ex و یک عدد و یک حرف درج می شود. عدد نشان دهنده زون و حرف نشان دهنده نوع حفاظت تجهیز است.
مثال:
- Ex II 1 G – تجهیز مناسب برای استفاده در زون ۱ با گاز قابل انفجار
- Ex II 2 D – تجهیز مناسب برای استفاده در زون ۲ با غبار قابل انفجار
صنایع نیازمند استاندارد و تجهیزات ضد انفجار
تجهیزات ضد انفجار به تجهیزاتی گفته میشود که برای استفاده در محیطهای خطرناک و قابل اشتعال طراحی و ساخته شدهاند. این تجهیزات طوری طراحی شدهاند که از ایجاد جرقه یا شعله که میتواند باعث انفجار یا آتشسوزی شود، جلوگیری کنند. صنایع مختلفی وجود دارند که برای جلوگیری از انفجار و آتشسوزی، نیازمند استفاده از استاندارد و تجهیزات ضد انفجار هستند. برخی از این صنایع عبارتند از:
- صنعت نفت و گاز: این صنعت شامل اکتشاف، استخراج، پالایش و حمل و نقل نفت و گاز طبیعی میشود. وجود گازهای قابل اشتعال و مایعات در این صنعت، خطر انفجار و آتشسوزی را به شدت افزایش میدهد.استاندارد atex
- صنایع شیمیایی: این صنعت شامل تولید مواد شیمیایی مختلف از جمله مواد اولیه پلاستیک، کودها، سموم دفع آفات و داروها میشود. بسیاری از مواد شیمیایی قابل اشتعال و سمی هستند و میتوانند خطرات زیادی برای سلامتی انسان و محیط زیست ایجاد کنند.
- صنایع پتروشیمی: این صنعت شامل تولید محصولات شیمیایی از نفت و گاز طبیعی میشود. محصولات پتروشیمی در صنایع مختلف از جمله پلاستیک، لاستیک، نساجی و مواد شوینده کاربرد دارند.
- صنایع داروسازی: این صنعت شامل تولید دارو برای درمان بیماریهای مختلف میشود. بسیاری از مواد دارویی قابل اشتعال و سمی هستند و میتوانند خطرات زیادی برای سلامتی انسان ایجاد کنند.
- صنایع غذایی: این صنعت شامل تولید، فرآوری و بستهبندی مواد غذایی میشود. وجود مواد قابل اشتعال و ذرات معلق در این صنعت، خطر انفجار و آتشسوزی را افزایش میدهد.
- صنایع معدن: این صنعت شامل استخراج مواد معدنی از جمله زغال سنگ، فلزات و سنگهای قیمتی میشود. وجود گازهای قابل اشتعال و گرد و غبار در معادن، خطر انفجار و آتشسوزی را به شدت افزایش میدهد.
- صنایع نساجی: این صنعت شامل تولید الیاف، پارچه و لباس میشود. وجود الیاف قابل اشتعال در این صنعت، خطر انفجار و آتشسوزی را افزایش میدهد.
- صنایع چوب و کاغذ: این صنعت شامل تولید محصولات چوبی از جمله کاغذ، مقوا و مبلمان میشود. وجود ذرات چوب و گرد و غبار در این صنعت، خطر انفجار و آتشسوزی را افزایش میدهد.
استانداردها و تجهیزات ضد انفجار برای کمک به محافظت از کارگران و اموال در برابر خطرات موجود در این صنایع طراحی شده است. این استانداردها و تجهیزات الزامات خاصی را برای طراحی، ساخت، نصب و استفاده از تجهیزات در محیط های خطرناک تعیین می کنند. با پیروی از این الزامات، می توان خطر انفجار و آتش سوزی را به میزان قابل توجهی کاهش داد.